ROZWÓJ MOWY DZIECKA

KAMIENIE MILOWE ROZWOJU MOWY DZIECKA OD 0 DO 6 ROKU

ŻYCIA

0 – 3 miesiąc życia

SŁYSZENIE I ROZUMIENIE

• Reaguje na głośne dźwięki

• Wycisza się/ śmieje, gdy do niego mówimy

• Przerywa płacz, gdy usłyszy głos

Wzmaga/osłabia ssanie, gdy usłyszy dźwięki

NADAWANIE – MOWA

• Głuży (2/3 m.ż.) – wydaje dźwięki przypominające gruchanie

• Radośnie piszczy, słysząc znane dźwięki

Używa krzyku lub płaczu do sygnalizowania swoich potrzeb

4 – 6 miesiąc życia

SŁYSZENIE I ROZUMIENIE

• Odwraca głowę, szukając źródła dźwięku

• Reaguje na zmianę tonu głosu

• Zwraca uwagę na zabawki, które wydają dźwięki

NADAWANIE – MOWA

• Gaworzy – powtarza ciągi sylab i dźwięków własnych oraz zasłyszanych z otoczenia; ćwiczy w ten sposób emisję głosu, sprawność narządów artykulacyjnych oraz słuch fonemowy

• Zagadywane – gaworzy, uśmiecha się, porusza rękami i nogami

7 – 12 miesiąc życia

SŁYSZENIE I ROZUMIENIE

• Odwraca się i patrzy w kierunku źródła dźwięku

• Skupia uwagę, gdy do niego mówimy

• Pytane: „gdzie mama?”, „gdzie tata?”, „gdzie lampa?” – wskazuje palcem

• Chętnie uczestniczy w prostych zabawach paluszkowych (np.

„Idzie rak”)

• Zachęcane – wykonuje proste polecenia (np. „daj”), rozumie zakaz „nie wolno”

• Próbuje naśladować nasze ruchy

NADAWANIE – MOWA

• Intensywnie gaworzy („ma-ma-ma”, „ta-ta-ta”, „ba-ba-ba”)

• Używa dźwięków, by zwrócić na siebie uwagę

• Wykorzystuje gesty i mimikę, by spytać lub poprosić o coś

• Mogą pojawić się pierwsze wyrazy zbudowane z sylab otwartych, zawierające spółgłoski prymarne m, t, b, p („mama”, „tata”, „baba), nie zawsze kojarzone jeszcze z konkretną osobą lub przedmiotem

12 – 24 miesiąc życia

SŁYSZENIE I ROZUMIENIE

• Poproszone –wskazuje poprawnie podstawowe części ciała

• Wykonuje proste polecenia („daj buzi”, „zrób pa, pa”)

• Potrafi wskazać często nazywane przedmioty

• Stały wzrost słownictwa

• Słucha z zainteresowaniem prostych piosenek, krótkich wierszyków i opowiadań

NADAWANIE – MOWA

• Zamiast słów stosuje wyrazy dźwiękonaśladowcze („miau”, „hau”,„bach”)

• Powtarza wielokrotnie wyrazy zasłyszane z otoczenia – echolalie

• Zaczyna łączyć dwa wyrazy („mama daj”, „tata tu”, „nie chcę”)

• Upraszcza – może wymawiać początek lub koniec słowa

Wymawia samogłoski a, u, i, o, e, y oraz spółgłoski m, b, p, t, n, ł, j, d

Uwaga!

Niepokojącym sygnałem jest brak budowania wypowiedzi dwuwyrazowych po ukończeniu 2 roku życia

2 – 3 rok życia

SŁYSZENIE I ROZUMIENIE

• Rozróżnia przeciwieństwa: np. „nie ma – jest”

• Wskazuje części ciała

• Wykonuje bardziej złożone polecenia („weź misia i chodź do mamy”)

NADAWANIE – MOWA

• Nazywa większość przedmiotów znanych z otoczenia (tworzy przy tym własny język np. „ludź = człowiek”)

• Pyta „co to?”, stosuje przeczenia („nie ma mamy”), zaczyna używać liczby mnogiej

• Podaje swoje imię

  • Trudne głoski zastępuje łatwiejszymi („sialik/ salik” = szalik, „lyba”= ryba)

• Pod koniec tego okresu dziecko wymawia samogłoski ustne i nosowe, wszystkie spółgłoski poza s, z, c, dz , sz, ż, cz, dż, r

3 – 4 rok życia

SŁYSZENIE I ROZUMIENIE

• Reaguje na głos z innego pokoju i komunikaty z radia i telewizji

• Potrafi odróżnić słuchowo wymowę prawidłową od zniekształconej (np. „sanki” a „sianki”)

NADAWANIE – MOWA

• Jest rozumiane przez osoby obce

• Buduje coraz dłuższe zdania

• Dużo pyta, odpowiada na pytania „kto”, „co”, „gdzie”, „z kim”, „w czym”

•Może jeszcze upraszczać najtrudniejsze głoski – sz, ż, cz, dż, r

•Zwykle mówi płynnie, choć mogą zdarzać się zawahania, powtórzenia dźwięków, sylab, wyrazów, przeciągania głosek = rozwojowa niepłynność mowy

4 – 5 rok życia

SŁYSZENIE I ROZUMIENIE

• Z uwagą słucha prostego opowiadania i potrafi odpowiedzieć na pytania związane z jego treścią

• Rozumie komunikaty wypowiadane przez obce osoby

NADAWANIE – MOWA

• Zadaje bardzo dużo pytań

• Może wymawiać głoski sz, ż, cz, dż, zdarza się, że i r

(uwaga! Nie wymuszamy wymowy „r”!)

• Buduje bogate zdania, używa coraz więcej przymiotników, potrafi opowiedzieć prostą historyjkę • Stosuje podstawowe reguły gramatyczne, choć czasem je myli

5 – 6 rok życia

SŁYSZENIE I ROZUMIENIE

• Rozumie stosunki przestrzenne „pod”, „na”, „obok”,

• Prawidłowo interpretuje znaki symboliczne (np. kółko+ trójkąt = znak drogowy)

• Rozumie morał np. bajki

• Rozumie trudniejsze instrukcje – „klaśnij w dłonie, a potem połóż ręce na kolanach”) poprawna, z zastosowaniem reguł gramatycznych

NADAWANIE – MOWA

• Pod koniec tego okresu mowa jest wyraźna i zrozumiała,

• 6 rok życia – dziecko prawidłowo wymawia wszystkie głoski języka polskiego

• Potrafi odpowiedzieć na bardziej złożone pytania, opowiada, używając zdań złożonych

• Potrafi opowiedzieć, co widzi na ilustracji, opowiada bajki

• Potrafi porozmawiać z osoba obcą, nie odbiegając od tematu

Opracowanie na podstawie materiałów

Śląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Logopedycznego